Grof wild

 Het weer speelt een ongewenste rol tot nu toe. Na een pittig dagje klimmen tegen korte steile heuveltjes op, vooral even voor, in en bij het verlaten van Perugia, loopt de middag weer op zijn einde. En pakken donkere wolken weer samen. Ternauwernood ontsnapt aan een fikse onweersbui. Regen, geen donder en bliksem. Wel even verderop, dat kon je mooi zien als je vanaf een hoogte het dal in keek. Aangekomen bij het Lago Trasimeno, waar Hannibal de Romeinen in de pan hakte (overigens waren al zijn olifanten al gesneuveld), bleek dat aan het meer geen druppel gevallen was. 

Een bui tegen het eind van de middag is een vast onderdeel van het dagelijkse weerbeeld. En dat is lastig qua timing. We zijn bijna genoodzaakt om s’morgens wat eerder te beginnen en er voor te zorgen dat we zo rond een uur of vier, half vijf binnen zijn. Of ons dat gaat lukken is zeer de vraag. We houden namelijk erg van een rustig begin van de dag. En dus, bijna elke dag, zo rond 16,30 uur liggen wij plat over en op het stuur om tijdig de finish te halen. En soms kom je dan uit op een ongewenste plek, die ook verrassend mooi kan zijn. Zoals een prachtplek, met een fantastisch uitzicht over het meer van Trasimeno.

De andere ochtend. Surprise, surprise ……..worden wakker met …..regen. Gelukkig rond 10.00 uur is het weer droog. Doen onderweg boodschappen en lunchen op een bankje. In het zonnetje. Zo maar ergens in het wild. Aan een onverharde weg, even buiten Pasignano. Ook daar een surprise …..een wild zwijn komt in onze richting. Is op inspectietocht. Kijkt naar ons, vangt de geur op van vers brood met kaas op, maar besluit toch, 100 meter voor ons, het struweel weer in te duiken. We kijken naar elkaar …..zeggen dan iets in de trant van ‘zag je dat ….een wild varken’ en werken het volgende broodje kaas naar binnen. Het resultaat van onze ruime ervaring met wilde beesten. Die zijn huiverig voor een mens. En dat zal niet voor niks zijn. De homo sapiens is bij tijd en wijlen een volstrekte idioot, die onbetrouwbaar is voor zijn omgeving. 

We fietsen een half rondje om het meer heen, via de noordkant. Over meest onverhard pad. Bijna geen autoverkeer. Hier en daar met wat stenige ondergrond, maar daar zijn we op voorbereid. Ook (helaas) geen overstekend wild. Die zien ons, twee gehelmde toeristen, wel voorbij komen. Zullen op hun beurt elkaar ook wel aankijken ……’rare snoeshanen die fietsers’ en gaan vervolgens verder met het volgen van hun dierlijke instincten. 

Als we bijna het meer weer verlaten, op de grens van Umbrië en Toscane, wijken we even af van onze route. Op 4 km afstand ligt het plaatsje Terontola. In dit dorpje is een treinstationnetje. En op dat stationnetje vertrokken in de Tweede Wereldoorlog vele ondergedoken, joodse bewoners, met vervalste identiteitspapieren. Om zo het land uit te vluchten. Een cruciaal moment was nog wel de controle van de papieren. We kenden dit verhaal en wisten ook dat ook ‘onze’ Gino, die per slot van rekening in deze streek woonde en hier rondfietste, hier op deze voor Joodse bewoners cruciale moment aanwezig was. Als bliksemafleider. Kopje koffie in de stationshal. En een onrustige menigte die vooral belangstelling had voor hun wielerheld. Winnaar van grote prijzen in binnen en buitenland. De autoriteiten hadden daardoor meer aandacht voor het rumoer rond de sportheld dan het controleren van reisdocumenten. 

Het is een klein dorpje, dus het station is gauw te vinden. We zetten onze fietsen buiten tegen de gevel. Lopen door de aankomst- en vertrekhal en komen op het perron uit. En zien meteen een sterk in het oog vallende plaquette aan de muur. De stationsklok een eindje verderop. Een keurig geklede man, reiziger met rolkoffer, ziet ons kijken naar het monumentje aan de muur. Twee fietsers, die speciaal voor Bartali, hier naar toe zijn gekomen, om hem te eren. Waar we vandaan komen. Nederland. ‘Mijn zoon studeert artificial intelligence (kunstmatige intelligentie) in Maastricht’. Een verder gesprek zit er helaas niet in, zijn trein vertrekt zo.

Zo herdenk je je helden. We drinken tegenover het stationnetje nog een cappuccino en rijden vervolgens Toscane in. De eerste cipressen vullen al snel het beeld van de omgeving. En zo rond half vijf liggen wij weer plat op het stuur en zijn nog net voor de eerste druppels vallen in Bettolle. Niet de geplande bestemming, maar ach … ook vanuit Bettolle is, als de weergoden het toelaten, een dag fietsen van Siena. 

Een volksheld

In het dal van Spoleto ligt een fietspad. Het fietspad naar Assisi. Vlak, als een biljartlaken. Geen geklim en geen geklauter. Het loopt langs kleine dorpjes. Langs het pad klaprozen en distels, in volle bloei. En langs de route met grote regelmaat de prachtige zang van de nachtegaal. 

Al fietsend kom je langs Campello sul Clitunno - Trevi - Foligno - Montefalco - Bevagna - Cannara. En aan het eind van het fietspad kijk je uit op het stadje Assisi. Het ligt aan de voet van de 1290 meter hoge Monte Subasio. Het meest in het oog springt de basiliek. De Basiliek van Sint-Franciscus van Assisi, de moederkerk van de Franciscanen. Verder smalle straatjes en pittoreske winkeltjes. En op het grootste plein van Assisi, de Piazza del Comune, zuilen van de Romeinse tempel van Minerva. 

De moeite waard, zeker voor pelgrimgangers, maar ook voor dagjesmensen, toeristen. Zoals u en ik. Mocht je in de buurt zijn ……en ben je ook nog eens gek op souvenirs, dan zou ik zeker daar gaan kijken. Cultuur-historisch zeker een aanrader. En heen en weer fietsen naar Spoleto kan natuurlijk ook. Met een overnachting in Spoleto. Die tent, caravan of buscamper kan rustig een nachtje alleen op de camping in Assisi staan. 

Maar ……allemaal mooi en interesting, maar ik wil het met u hebben over Gino. Over het mysterie rondom Gino Bartali. Mijn emotionele band met Gino is een aantal jaren geleden ontstaan. Het zal al weer zo’n 5 of 6 jaar geleden zijn, dat ik met Thomas vanuit NL naar Rome fietste. En in Ferrara beiden met een handvol boodschappen de supermarkt verliet en de voorraad verdeelde over onze fietstassen. Een man op hoge leeftijd keek vanaf een afstand  naar ons dagelijks ritueel. En mompelde ‘Coppi e Bartoli’. Een keer of drie herhaalde hij de namen van deze onvergetelijke Italiaanse wielerhelden. En vervolgens slofte hij verder. Zo rond de Tweede Wereldoorlog waren Coppi en Bartali de grootste wielerhelden van Italië. De een aan het begin (Fausto Coppi) en de ander aan het eind van zijn carrière (Gino Bartoli). De jongere en de oudere. 

U zult begrijpen, die dag fietsten wij met moraal, ‘goeie benen’. Geen berg was ons te hoog. 

Mijn band met Gino werd nog groter toen ik las over zijn verzetsdaden. En vooral dat hij tegen Benito Mussolini had gezegd, dat hij mooi de pot op kon. Dat hij niet zijn gewonnen Tour in 1938 aan hem zou opdragen. En zeker niet aan het fascisme. Gino was een held en werd een nog grotere held. Een verzetsheld. Er ging een verhaal rond, dat hij in oorlogstijd op zijn racefiets van Florence naar Assisi fietste. Met in de buizen van het rijwiel geheime documenten. Die hij afleverde bij Giuseppina Biviglia, moeder-overste van het San Quirico-klooster, dat midden in Assisi ligt. In dit nonnenklooster waren tientallen en misschien wel honderden joden ondergedoken. 

Bartali is vaak gevraagd naar zijn verzetsdaden, maar bescheiden zoals hij was, heeft hij daar nooit op gereageerd. Zijn reactie: ‘ ik wil herinnert worden aan mijn palmares, mijn sportieve prestaties’. Recentelijk is gebleken dat op basis van historisch onderzoek, uitgevoerd door twee zeer gerespecteerde Italiaanse historici, dat er geen bronnen gevonden zijn waaruit zou blijken dat het verhaal rond de heroïsche fietstochten van Gino zou kunnen kloppen. 

We hadden recentelijk in het wielertijdschrift De Muur de belangrijkste details hieromtrent gelezen. Nieuwsgierig als we zijn, we waren er toch (in Assisi) nietwaar, lopen we na al het moois ook nog even langs het klooster. Waar zowaar een verzetsmuseum in is gevestigd met ook aandacht voor Gino Bartali. In het introductiefilmpje komt zijn naam niet voor en ook het verhaal van die heroïsche fietstochten blijft achterwege. 

Ons is wel duidelijk geworden, dat het op zijn zachtst gezegd niet op prijs werd gesteld dat beide historici de waarheid rond Gino v.w.b zijn fietstochten hebben geopenbaard. Al met al is het volgens een Italie-kenner het resultaat van het heldendom. Een grote held, zoals Gino Bartali, zal tot in de eeuwigheid bezit blijven van de massa, van zijn fans, van zijn land. Daar is geen ontkomen aan. Gino zat er mee in zijn maag. 

Een dag om niet te vergeten

De regie van deze dag, mijn verjaardag, is geheel in handen van Hilde. Bestemming Spoleto. We vertrekken om een uur of 10 uit Amelia. Een van de oudste plaatsen van Italië. Het eerste gedeelte via Montecastrilli naar Acquasparta gaat vlekkeloos, dwz een mooi golvend terrein met onderweg, het is zaterdag, vriendelijk knikkende ‘collega’s’ op een racefiets. 

Maar dan is het uit met de pret. Dan zul je een km of 8 echt serieus af moeten rekenen met een obstakel richting Spoleto. Zeshonderd en nog wat is het hoogste punt. Geen Alpen of Appenijnen, maar je moet er wel tegenop fietsen. Ook op je verjaardag. Hilde, voor het eerst gebruikmakend van een lichte ondersteuning, ecostand, fladdert omhoog en jarige job al harkend meter voor meter in haar kielzog. Of, andersom, het werkpaard vooruitrijdend en de regisseur die af en toe vanaf een mooi uitzichtpunt de omgeving vastlegt. Of met behulp van de Merlin Bird app (aanrader) vogelgeluiden zoekt, herkent en in de meeste gevallen ook ziet. Wielewaal, bijeneters, hop, roodborsttapuit, bonte kraai, grauwe vliegenvanger, etc. 

Eenmaal boven …..afdalen naar Spoleto. Bijzonder voor fietsers is, dat je op sommige stukken maar 50 mag (hier en daar een flitspaal), terwijl ook voor een fiets-afdaler de teller richting de 60 kan gaan. 

Spoleto dus. Een stadje van ruim 38.000 inwoners met een rijk historisch verleden. Romeinse stad die uiteindelijk in handen valt van de paus. Wij kennen Spoleto van het prachtige boek van Helene Nolthenius - Een man uit het dal van Spoleto. Over Franciscus (van Assisi). 

Van verfijnd cultureel genieten is geen sprake als we het plein in het centrum op rijden. Uit luidsprekers komt het geluid van Smoke On The Water van Deep Purple en even later een evergreen van Led Zeppelin en wat dacht u van de vrolijke muziek van Dire Straits’. Sultans of Swing. Ik kijk de regisseur / ornitholoog aan. ‘Heb je dit speciaal voor mij, op mijn 69- ste verjaardag, gearrangeerd’. Om een bijna zeventiger het gevoel te geven dat ie ‘forever young’ is. 

En terwijl Hilde mijn suggestie ontkent rijden er 57 motorfietsen het plein op en parkeren daar het gevaarte. Onder de helmen komen stoere mannenkoppen vandaan. Stoïcijnse blik, hier en daar een forse snor of baard. Een vrolijk gezelschap dat wel. Geen motorhooligans, ondanks de leren jassen met daarop ‘Free Chapter v 45 Italy’ en ‘Protectors of Italy’. Wat moet je daar nu van denken. Smoke on the water bleek voor deze motormuizen te zijn. 

En dan de verrassing van de dag. We slapen, Hilde meldt dit met zeker genoegen, in Casa Religiosa Di Ospitalita Nazareno. Geen hotel, geen sterren of luxe.maar wel gastvrijheid, die (zo lees ik na enig onderzoek) geworteld is in het charisma van Don Pietro Bonilli, oprichter van de Congregatie van de Zusters van de Heilige Familie van Spoleto. Eenvoud, vriendelijkheid, rust en netheid. 

We zijn welkom. In een geest van vriendschap. 

UNA GIORNATA PARTICOLARE. 

En oh ja, tussen het motorgedruis meende ik toch ook Forever Young te hebben gehoord van Bob Dylan. En er schiet mij nog een oldtimer te binnen van het plein

Gloria Gaynor - I Will Survive.

We zijn op weg

Is it always raining here, vraag ik aan een Italiaan. Nee, is zijn antwoord. Maar, ik woon een deel van het jaar in Thailand en daar hebben we moessons. Die regenbuien hebben we hier nu ook. We hadden een uurtje terug, na een prachtige zonnige eerste fietsdag, ook zo’n plensbui gehad. Met onweer. In een onbewoond gebied. Daar stonden we. Onder een iets overstekend dak van een vervallen schuurtje. Een bui trekt over, maar niet deze. Die bleef op zijn minst drie kwartier hangen. Mooi begin dus. 

Het eigenlijke begin was de vlucht naar Rome. Al weer een paar dagen geleden. Fietsen en bagage al vooruit gestuurd naar Village Fluminio, een vakantiepark met bungalows en caravans en (vooral) campers, maar ook voor tentkampeerders. Liefst niet teveel, want binnen het verdienmodel past een (bus) camper beter, dan een ‘berooide’ vakantiefietser. Voordeel voor de fietsers is, dat je ook geen last hebt van de overige bewoners van het park. En gezellig bij elkaar staat. 

Net geland op Fiumicino, enkel handbagage, dus met ferme pas, zoekend naar Terminal 3 - bus stop n12. Dat had de verhuurder van ons eerste overnachtingsadres in de stad Rome ons die morgen al geeadviseerd. Hoe laat we vlogen, wanneer we aankwamen. Op basis daarvan een passend advies. Konden wij op Schiphol alvast de bus reserveren. En wist hij (bleek even later een man te zijn) wanneer we op t adres aan zouden komen. 

Het liep allemaal voorspoedig. Hoewel ….we zijn niet alleen, want honderden rolkoffers wurmen zich ook door het nauwe looppad, een flessenhals, richting Terminal 3 richting busstopplaatsen. Even linksom via de rijweg gaat niet want een eindeloze rij taxi’s blokkeert een poging om die eindeloze rij rolkoffers te omzeilen. Logistiek gezien een ramp. Maar we zijn dan ook in Italie. En het wennen aan …..en vooral het aanpassen is al begonnen. Op bus stop n. 12 staat een juffrouw en die bevestigt dat hier Bus Shuttle, naam van het busbedrijf, straks binnen komt en ‘ja ….die stopt ook op Via Crescenzio 9’. ‘Vaticano’ voegt ze er nog in het Romeins dialect aan toe. ‘Vaticaano’. Een paar minuten later maakt een collega van haar, met brede armzwaaien duidelijk, alsof hij een koppel ganzen opdrijft richting poelier, dat we in een line moeten gaan staan. De ongeordende groep kijkt hem verbaasd aan en denkt ‘waar is deze Benito mee bezig’. In een line? Een geordende rij, dat begrijpt iedereen wel, maar de wijze waarop komt een beetje cold turkey over. Maar in no-time staat iedereen toch min of meer in een geordende wachtrij. 

Ons b&b adres is op Crescenzio 74, vlakbij dus. Maar de verhuurder is, ondanks zijn eigen regie, niet thuis. Maar reageert wel snel op een door ons verstuurd bericht. ‘Waar we nu zijn’. Op het terras, aan de overkant, een klein kroegje. Een fiat wurmt zich tussen andere geparkeerde auto’s. Italiaanse met zonnebril kijkt nonchalant over haar bril heen. Haar bijrijder stapt uit. Nog een kwajongen. Met een bos sleutels in de hand. Hij ziet aan ons, dat we zijn wie we zijn, zijn gasten. Maakt een foto van ons paspoort, geeft korte instructie en wenst ons een prettig verblijf. En oh ja, hij moet nog toeristenbelasting ontvangen. En die 7 euro cash hebben we nog net op zak. Mooi geregeld toch?

En wat nog te zeggen over Rome. Vooral zelf een weekje naar toe gaan in ieder geval. Prachtige stad. Wij hebben onze fietsen, die keurig waren afgeleverd op het afgesproken adres, en onszelf ‘in gefietst’ in de stad. Vaticaaano, Forum, Colosseum, Pantheon, de Engelenburcht. Zo vlak voor Pinksteren is het overvol in de stad. En hele lange wachtrijen voor de attracties. We hadden nog wel wat langer willen blijven, maar het verlangen naar de fiets was te groot. En na twee nachtjes in de tent zijn we in het zadel gesprongen. En dat voelde al na een paar kilometer als een bevrijding. En die stortbui nemen we op de koop toe. 

We zijn op weg. Op weg naar huis.